Tot de drie grote musea in Zürich behoort ook het Museum Rietberg. Het werd in mei 1952 geopend als gemeentelijk museum na de aankoop en verbouw van een drietal historische villa’s gelegen in een prachtig park met uitzicht op de Zürichsee. De naam van het museum is afkomstig van de familie Rieter, die de belangrijkste villa in het park op de berg gebouwd had. In 2007 zijn de villa’s aangevuld met een gigantische nieuwbouw die bestaat uit een grote groene doos – de Smaragd – die functioneert als toegangsgebouw voor twee enorme tentoonstellingszalen, die in de berg gedeeltelijk onder de Villa Wesendonck zijn ingegraven.

Het Museum Rietberg is opgericht toen Zürich de kunstverzameling van de Duits-Zwitserse bankier Eduard Freiherr von der Heydt (1882-1964) kreeg. Het is een volkenkundig museum met een grote collectie kunst uit Azië, Afrika, Amerika en Oceanië.

Tot 3 juni is in de onderste zaal de tentoonstelling ‘Helden’ te zien die is samengesteld door het Metropolitan Museum of Art in New York. Het is een overzicht van Afrikaanse beeldhouwkunst uit de twaalfde tot de negentiende eeuw van de generaties die Afrika vorm gaven voor de koloniale periode. Het is een verzameling koppen van verschillende beschavingen die tot bloei zijn gekomen in Benin, Nigeria, Ivoorkust, Ghana, Kameroen, Angola, Zambia en de Kongo. Er is dus een grote verscheidenheid te zien zowel in tijd als in stijl – de overeenkomst is dat het overwegend grafmonumenten of herdenkingsportretten zijn.

In de tweede zaal en in het oude gebouw is de vaste collectie te zien die heel veel Buddha’s uit India en China en heel veel Japanse kunst omvat. Na een kort intermezzo met oude Zwitserse carnavalsmaskers stapt de collectie in Villa Wesendonck over naar Alaska en dan naar Midden- en Zuid Amerika waarna via Nieuw Guinea en Nieuw Zeeland nog een aantal schenkingen uit het Nabije Oosten en Egypte worden getoond. Een uitermate brede en afwisselende collectie met een sterke nadruk op religieuze voorwerpen.

Wat ontbreekt in het Museum Rietberg is Noord Amerika, en met name de Indianen. Zürich heeft daar een apart museum voor dat vroeger kortweg het Indianermuseum heette en nu ‘NONAM, Nordamerika Native Museum – Indianer und Inuit Kulturen’ genoemd wil worden. Het is ook een museum van de Stad Zürich die in 1963 de privéverzameling van het onderwijzersechtpaar Martha en Gottfried Hotz overnam, nadat het Museum voor volkenkunde in Berlijn geprobeerd had de hele collectie over te nemen, toen die voor het eerst aan het publiek vertoond werd. Onder leiding van een journalist van de Neue Zürcher Zeitung kwam een actie op gang om de verzameling voor de stad te behouden en dat heeft er toe geleid dat Zürich nu één van de twee zelfstandige Indianenmusea buiten Amerika heeft – het ander is het Karl May museum in Radebeul bij Dresden. Het Nonam ligt ongeveer recht tegenover het Rietberg aan de andere kant van de Zürichsee en zo mooi en luxe als het Rietberg gehuisvest is zo bescheiden is het Nonam-gebouw. Het is een oude school die in 2003 is gerenoveerd en uitgebreid en die achter de bebouwing van de weg langs het spoor ligt, 500 meter van Bahnhof Tiefenbrunnen.

Het is een museum met een beperkte ruimte waarvan ongeveer de helft werd besteed aan twee tijdelijke tentoonstellingen. De ene bestond uit panelen waarop alle aspecten van de Indianen en hun leefwijze werden getoond en een verband werd gelegd met de westerse maatschappij, met natuurlijk een open oog voor wat er verbeterd kan worden op basis van de Indiaanse manier van leven. De tweede tentoonstelling liet een overvloed ziet van merken, naambeelden en andere uitingen waarin Indianen nog voorkomen in de hedendaagse maatschappij. Onze songfestivaldeelneemster had hier niet in misstaan.

De vaste collectie is indrukwekkend. Waar het Rietberg-museum voornamelijk de betere tempelkunst laat zien komen in het Indianenmuseum alle aspecten van het leven aan de orde, van de vredespijp tot de kajaks van de Eskimo’s en van een opgezette bizon tot het vlechtwerk dat beschouwd moet worden als de `moeder’ van de indiaanse kunstvormen. Maar ook oorspronkelijke verentooien, prachtig geborduurde kleding, houtsnijwerk en sieraden.

De museumwinkel verkoopt nog voor vijf euro een blauwe Prestel Museum Führer uit de tijd dat het nog Indianermuseum heette.

Zeker als je, zoals ik, bent opgegroeid met Karl May, maar later ook Dee Brown hebt gelezen (Bury my heart at Wounded Knee) en Ruth Beebe Hill (Hanta Yo), Buffy Saint Marie hebt horen zingen over de verdwenen Buffalo en de bruine foto’s van Edward Curtis hebt gezien, is het een aparte ervaring om die hele wereld weer eens opnieuw te beleven.

www.nonam.ch op de site van de Stadt Zürich, www.rietberg.ch

 

********************************