archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 18
Jaargang 7
21 augustus 2010
Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
Juliette Binoche op zinkend schip Hans Knegtmans

Ik ben een fan van de actrice Juliette Binoche. Zij zorgt ervoor dat filmfragmenten op iemands netvlies blijven staan. In Michael Haneke’s meesterwerk Code inconnu wordt ze in een metrorijtuig minutenlang gepest en beledigd door straattuig. Je ziet hoe ze manhaftig probeert het schorem te negeren, maar tevergeefs. Prachtig. Dat vond de regisseur ook en vijf jaar later kreeg zij de vrouwelijke hoofdrol in het al even indrukwekkende Caché. Haar aanwezigheid op het bioscoopdoek maakt zelfs de flauwste film nog dragelijk. Van het stroperige spookje Chocolat bijvoorbeeld (genomineerd voor, maar goddank niet beloond met, vijf Oscars) herinner ik me alleen haar lieftallige aanwezigheid. Genoeg om zonder ergernis aan deze zeepbel terug te denken.

Nu draait Copie conforme (de beste vertaling is ‘evenbeeld’) van de Iraanse filmmaker Abbas Kiarostami in de bioscoop. De krantenkoppen zijn alarmerend. ‘Uiterst uitdagend of tergend pretentieus,’ vindt De Volkskrant. En Het Parool werpt de vraag op: ‘Wat is er aan de hand met dit echtpaar?’ Maar je bent een Binoche-fan of je bent het niet, dus besloot ik zelf te ontdekken wat ik ervan vond.

Het begin belooft veel goeds. In Toscane houdt kunsthistoricus James Miller (gespeeld door de operazanger William Shimell) een lezing ter promotie van de Italiaanse vertaling van zijn boek. ‘De vertaling is beter dan het origineel,’ grapt hij, want zijn onderwerp is het al dan niet bestaande artistieke verschil tussen een origineel kunstwerk en een kopie daarvan.

Dan wordt de kijker afgeleid door de entree van een dame (Binoche, die als filmpersonage naamloos blijft) en haar zoontje, die vastberaden koers zetten naar de eerste rij, waar verder alleen genodigden zitten. Omdat het jochie zich al snel verveelt, krabbelt ze een tekst op een papiertje en geeft dat aan de man naast haar, waarna de twee – alweer niet onopgemerkt – de zaal verlaten. Later begrijpen we dat zij, eigenares van een galerij met quasi antieke beelden, hem heeft uitgenodigd om de volgende dag samen een kopje koffie te drinken.

Op voorstel van de man maken ze in haar auto een autoritje door Toscane. Zij heeft een speciaal reisdoel in gedachten. De sfeer tijdens de autoreis is niet direct wat je zou verwachten van vreemden die kennelijk voldoende in elkaar zijn geïnteresseerd om een gezamenlijk uitje te ondernemen. Het ongemakkelijke en soms wat ruzieachtige gesprek gaat grotendeels over de verdiensten van origineel versus kopie, echt versus namaak, authentiek versus gekunsteld.

Het reisdoel blijkt een perfecte illustratie van die tegenstelling te zijn. In een kerkje hangt een beroemd schilderij waarvan pas eeuwen later werd ontdekt dat het niet het origineel was waar iedereen het altijd voor had aangezien. De vrouw legt het James uit in simultaanvertaling van de tekst die een gids uitspreekt tegen een groepje braaf luisterende toeristen. Voor wie het zou ontgaan: we hebben hier een praktijkdemonstratie van het origineel (de toespraak van de gids) en de kopie daarvan (de vertaling van de vrouw). Het zal de laatste keer niet zijn. De film doet zijn titel alle eer aan.

In een cafeetje ziet de eigenares hen voor een echtpaar aan. In plaats van dat Binoche haar uit de droom helpt gaat zij mee in deze interpretatie en vertelt, terwijl William buiten een telefoongesprek voert, dat het huwelijk met hem bepaald geen pretje is. De uitgebelde William doet mee in het rollenspel, ook als ze het café hebben verlaten. Zo overtuigend en emotioneel worden hun gesprekken dat een alternatieve verklaring van hun gedrag zich opdringt: zij zijn werkelijk getrouwd geweest, en niet hun huwelijk is een toneelstukje, maar hun dagje uit als twee onbekenden.

Kijkers die Kiarostami’s eerdere films kennen, weten dat het thema van schijn en werkelijkheid zijn lust en zijn leven is. Ook in Taste of Cherry (1997), The Wind Will Carry Us (1999) en Ten (2002) hakte de regisseur met dit bijltje. Dit keer pakt het minder goed uit. Het volstrekt ontbreken van een verklaring van wat de personages bezielt houdt de kijker op afstand. Daarbij lijkt William tegen het eind van het verhaal in niets meer op de aimabele causeur die zijn gehoor inpakte met luchtige grapjes en goed gekozen voorbeelden. Niet voor de eerste keer moet Binoche een film redden van de ondergang. Van het tweetal raakt alleen zij zichtbaar verdrietig van het teloorgegane huwelijk, fictief of reëel. Ook op andere momenten kan de toeschouwer zich vergapen aan haar moeiteloos wisselende gelaatsexpressies.

Wie niet bijzonder in Kiarostami is geïnteresseerd, hoeft deze film niet te zien. Beter kan hij DVD s huren met hoogtepunten uit de carrière van Binoche. In volgorde van aflopende recentheid zou mijn selectie zijn: Dan in Real Life (2007), het eerder genoemde Caché (2005) en Code inconnu (2000), La veuve de Saint-Pierre (2000), Trois couleurs: bleu (1993), Les amants du Pont-Neuf (1991) en Mauvais sang (1986).
 
*******************************
Abonneert u op de Nieuwsbrief.


© 2010 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
Juliette Binoche op zinkend schip Hans Knegtmans
Ik ben een fan van de actrice Juliette Binoche. Zij zorgt ervoor dat filmfragmenten op iemands netvlies blijven staan. In Michael Haneke’s meesterwerk Code inconnu wordt ze in een metrorijtuig minutenlang gepest en beledigd door straattuig. Je ziet hoe ze manhaftig probeert het schorem te negeren, maar tevergeefs. Prachtig. Dat vond de regisseur ook en vijf jaar later kreeg zij de vrouwelijke hoofdrol in het al even indrukwekkende Caché. Haar aanwezigheid op het bioscoopdoek maakt zelfs de flauwste film nog dragelijk. Van het stroperige spookje Chocolat bijvoorbeeld (genomineerd voor, maar goddank niet beloond met, vijf Oscars) herinner ik me alleen haar lieftallige aanwezigheid. Genoeg om zonder ergernis aan deze zeepbel terug te denken.

Nu draait Copie conforme (de beste vertaling is ‘evenbeeld’) van de Iraanse filmmaker Abbas Kiarostami in de bioscoop. De krantenkoppen zijn alarmerend. ‘Uiterst uitdagend of tergend pretentieus,’ vindt De Volkskrant. En Het Parool werpt de vraag op: ‘Wat is er aan de hand met dit echtpaar?’ Maar je bent een Binoche-fan of je bent het niet, dus besloot ik zelf te ontdekken wat ik ervan vond.

Het begin belooft veel goeds. In Toscane houdt kunsthistoricus James Miller (gespeeld door de operazanger William Shimell) een lezing ter promotie van de Italiaanse vertaling van zijn boek. ‘De vertaling is beter dan het origineel,’ grapt hij, want zijn onderwerp is het al dan niet bestaande artistieke verschil tussen een origineel kunstwerk en een kopie daarvan.

Dan wordt de kijker afgeleid door de entree van een dame (Binoche, die als filmpersonage naamloos blijft) en haar zoontje, die vastberaden koers zetten naar de eerste rij, waar verder alleen genodigden zitten. Omdat het jochie zich al snel verveelt, krabbelt ze een tekst op een papiertje en geeft dat aan de man naast haar, waarna de twee – alweer niet onopgemerkt – de zaal verlaten. Later begrijpen we dat zij, eigenares van een galerij met quasi antieke beelden, hem heeft uitgenodigd om de volgende dag samen een kopje koffie te drinken.

Op voorstel van de man maken ze in haar auto een autoritje door Toscane. Zij heeft een speciaal reisdoel in gedachten. De sfeer tijdens de autoreis is niet direct wat je zou verwachten van vreemden die kennelijk voldoende in elkaar zijn geïnteresseerd om een gezamenlijk uitje te ondernemen. Het ongemakkelijke en soms wat ruzieachtige gesprek gaat grotendeels over de verdiensten van origineel versus kopie, echt versus namaak, authentiek versus gekunsteld.

Het reisdoel blijkt een perfecte illustratie van die tegenstelling te zijn. In een kerkje hangt een beroemd schilderij waarvan pas eeuwen later werd ontdekt dat het niet het origineel was waar iedereen het altijd voor had aangezien. De vrouw legt het James uit in simultaanvertaling van de tekst die een gids uitspreekt tegen een groepje braaf luisterende toeristen. Voor wie het zou ontgaan: we hebben hier een praktijkdemonstratie van het origineel (de toespraak van de gids) en de kopie daarvan (de vertaling van de vrouw). Het zal de laatste keer niet zijn. De film doet zijn titel alle eer aan.

In een cafeetje ziet de eigenares hen voor een echtpaar aan. In plaats van dat Binoche haar uit de droom helpt gaat zij mee in deze interpretatie en vertelt, terwijl William buiten een telefoongesprek voert, dat het huwelijk met hem bepaald geen pretje is. De uitgebelde William doet mee in het rollenspel, ook als ze het café hebben verlaten. Zo overtuigend en emotioneel worden hun gesprekken dat een alternatieve verklaring van hun gedrag zich opdringt: zij zijn werkelijk getrouwd geweest, en niet hun huwelijk is een toneelstukje, maar hun dagje uit als twee onbekenden.

Kijkers die Kiarostami’s eerdere films kennen, weten dat het thema van schijn en werkelijkheid zijn lust en zijn leven is. Ook in Taste of Cherry (1997), The Wind Will Carry Us (1999) en Ten (2002) hakte de regisseur met dit bijltje. Dit keer pakt het minder goed uit. Het volstrekt ontbreken van een verklaring van wat de personages bezielt houdt de kijker op afstand. Daarbij lijkt William tegen het eind van het verhaal in niets meer op de aimabele causeur die zijn gehoor inpakte met luchtige grapjes en goed gekozen voorbeelden. Niet voor de eerste keer moet Binoche een film redden van de ondergang. Van het tweetal raakt alleen zij zichtbaar verdrietig van het teloorgegane huwelijk, fictief of reëel. Ook op andere momenten kan de toeschouwer zich vergapen aan haar moeiteloos wisselende gelaatsexpressies.

Wie niet bijzonder in Kiarostami is geïnteresseerd, hoeft deze film niet te zien. Beter kan hij DVD s huren met hoogtepunten uit de carrière van Binoche. In volgorde van aflopende recentheid zou mijn selectie zijn: Dan in Real Life (2007), het eerder genoemde Caché (2005) en Code inconnu (2000), La veuve de Saint-Pierre (2000), Trois couleurs: bleu (1993), Les amants du Pont-Neuf (1991) en Mauvais sang (1986).
 
*******************************
Abonneert u op de Nieuwsbrief.
© 2010 Hans Knegtmans
powered by CJ2