Alle peilingen zaten ernaast. Niet de charismatische nieuweling Barack Obama won de Democratische voorverkiezingen in New Hampshire, maar die andere senator, de al zestien jaar in de politiek meedraaiende Hillary Clinton. De meeste politieke experts hadden het einde van de Clinton-dynastie al aangekondigd, want na het te verwachten verlies in New Hampshire zou er geen houden meer aan zijn.

Toegegeven, het zag er voor Obama erg goed uit na de winst in Iowa. Hij had een onverwacht grote zege geboekt in deze eerste staat waarin zowel hij als Clinton hevig hadden geïnvesteerd – Clinton was zelfs op een vernederende derde plaats geëindigd, achter ex-senator John Edwards. Clintons campagne, die tot dan toe zo succesvol was geweest omdat ze voornamelijk gebaseerd was op een aura van onafwendbaarheid die de naam Clinton oproept, leek zienderogen te imploderen. Als aasgieren stortten de media zich op beide Clintons, terwijl ze Obama de hemel in prezen. Obama steeg in alle peilingen. Zelfs het campagneteam van Clinton hield al geen rekening meer met een overwinning en bereidde zich erop voor om een verlies van minder dan tien procentpunt ten opzichte van Obama als een morele overwinning af te schilderen. Dat bleek niet nodig. Ook al kreeg ze uiteindelijk maar drie procentpunt meer dan Obama, het werd gezien als een enorme overwinning, een ware comeback, omdat het zo volkomen onverwacht was.

Het falen van de peilbureaus en de media toont maar weer eens aan dat peilingen het soms helemaal mis kunnen hebben: denk bijvoorbeeld aan de exit polls die in 2004 Kerry als winnaar van de presidentsverkiezingen aanwezen en, dichter bij huis, de onderschatting van het succes van Wilders in 2006. De moeilijkheid van het peilen is dat je nooit weet wie naar de stembus komt: in 2004 waren conservatieve christenen in groten getale opgekomen, en in New Hampshire heeft de Clinton-campagne de opkomst voor haar waarschijnlijk verhoogd met een legertje helpers en stemmenwervers uit haar naburige thuisstaat New York. Maar onzekerheid maakt verkiezingen alleen maar spannender om te volgen.

New Hampshire heeft zich van haar roemruchte onafhankelijke kant laten zien: ze lieten zich niet door Iowa en de media voorschrijven wie ze moeten kiezen. Misschien hebben de vele aanvallen op Clinton zelfs in haar voordeel gewerkt, omdat vooral vrouwen daardoor empathie kregen voor het lijdend voorwerp, dat haar frustratie zelfs uitte in een traanmoment. Ook is weer eens een typisch menselijke zwakte aangetoond: de neiging om wat er op dit moment aan de hand is veel te zwaar te laten wegen in de toekomstvisie. Eerst was het: Hillary staat met stip op één in de peilingen, dus zij wordt het! Toen was Clinton opeens niet meer te redden omdat Obama Iowa had. En nu Clinton weer een succesje binnen heeft, stelt NRC Handelsblad als discussievraag op haar site: ‘Is Barack Obama een eendagsvlieg?’ U ziet het, de ‘politieke experts’ kletsen meestal ook maar wat en buigen met de wind mee.

Nu is er aan Democratische zijde voor het eerst een echte strijd, na een maandenlange periode waarin de aanwijzing tot presidentkandidaat van Clinton onvermijdelijk werd geacht en vijf dagen waarin Obama (ook in de Nederlandse pers) voortijdig tot winnaar werd gekroond. Clinton is niet langer onafwendbaar en Obama is terug op aarde. Dat belooft een spannende strijd, en dat is ook goed. Het gaat nu ook ergens over in de andere 48 staten die nog moeten oordelen. Opmerkelijk is dat Clinton in New Hampshire behalve een meerderheid van vrouwen ook veel laagopgeleiden aantrok. Dit toont aan dat Obama zijn best zal moeten doen ook dit bevolkingssegment aan te spreken; met alleen academici en jongeren, die nu zijn voornaamste aanhang vormen, komt hij er niet. Degene die als winnaar uit deze strijd tevoorschijn komt, zal waarschijnlijk ook het best opgewassen zijn tegen de Republikeinen in november.

Hoe zal het verder gaan? In Nevada werd bekend dat de belangrijkste vakcentrales hun steun aan Obama geven, wat in deze vakbondrijke staat hem een aanzienlijk voordeel oplevert. In South Carolina vormen zwarten meer dan de helft van het Democratische electoraat, en ik verwacht dat die meer dan ooit gemotiveerd zullen zijn om voor Obama te stemmen, nadat hij hen als eerste kansrijke zwarte presidentskandidaat in Iowa als een worst is voorgehouden, alvorens hij weer wreed werd weggetrokken in New Hampshire. Mocht Obama deze twee staten winnen, dan brengt dat hem in een uitstekende positie om vervolgens veel van de voorverkiezingen in de 22 staten te winnen die op dinsdag 5 februari op het programma staan, en daarmee wellicht de Democratische kandidatuur in de wacht te slepen. Maar een analyse blijft slechts een analyse. Als we één ding van New Hampshire geleerd hebben, dan is het: expect the unexpected.

 

*********************************************